Podsjetimo, na današnji dan, 1994. godine, u samom centru Sarajeva, dogodio se prvi od dva masakra na pijaci Markale.

Toga tužnoga dana je, prije 30 godina, s agresorskih položaja Vojske RS, koji su se nalazili na području Mrkovića, ispaljena minobacačka granata kalibra 120 mm od koje je smrtno stradalo 68 Sarajlija, dok ih je 142 teže i lakše ranjeno.

Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu donio je više presuda za teror nad građanima Sarajeva tokom opsade, a u njih nekoliko utvrđene su činjenice o granatiranju pijace Markale.

Tako je Žalbeno vijeće Međunarodnog suda krajem 2006. godine osudilo Stanislava Galića, bivšeg komandanta Sarajevsko-romanijskog korpusa (SRK) Vojske Republike Srpske (VRS), na kaznu doživotnog zatvora zbog njegove uloge u kampanji snajperskog djelovanja i granatiranja civila u Sarajevu od septembra 1992. do augusta 1994. godine, a u presudi se razmatrao i prvi masakr na Markalama 1994. godine.

U ovom slučaju Žalbeno vijeće Međunarodnog suda prvi je put izreklo maksimalnu kaznu u nekom predmetu.

Granatiranje pijace Markale u augustu 1995. godine obuhvaćeno je i prvostepenom presudom u predmetu protiv generala Dragomira Miloševića, međutim, drugostepenom presudom on je oslobođen optužbi za ovo granatiranje do kojeg je, kako je utvrđeno, došlo dok je bio na liječenju u Beogradu od 6. augusta do 10. septembra 1995. Međutim, Žalbeno vijeće Tribunala nije u pitanje dovodilo utvrđene činjenice i relevantne zaključke Pretresnog vijeća u prvostepenoj presudi, a u vezi sa sudjelovanjem SRK-a u granatiranju pijace.

I u konačnoj presudi Radovanu Karadžiću iz marta 2019. godine, kojom je osuđen na doživotni zatvor, Žalbeno vijeće bavilo se i zaključcima o dešavanjima u Sarajevu te je u vezi s granatiranjem pijace Markale u februaru 1994. godine navelo da Karadžić nije dokazao pogreške pri zaključivanju u prvostepenoj presudi.

Žalbeno vijeće konstatuje da Karadžić nije pokazao da je Pretresno vijeće napravilo bilo kakvu grešku u ocjeni dokaza i u zaključku da su snage SRK-a ispalile granatu koja je 5. februara 1994. pala na pijacu Markale. Na osnovu gore navedenog, Žalbeno vijeće odbilo je osnovu 34 Karadžićeve žalbe.

Nakon februara 1994. godine, 28. augusta 1995. godine, kod Gradske tržnice Markale poginula su 43, a ranjena 84 civila.

Nakon drugog masakra, snage NATO-a bombardovale su položaje Vojske Republike Srpske (VRS), što je nedugo zatim dovelo do Dejtonskog sporazuma i okončanja agresije na BiH.

Opsada Sarajeva počela je 5. aprila 1992. godine, okončana je 29. februara 1996. godine. Trajala je 1.425 dana. Tokom opsade poginuo je 11.541 građanin Sarajeva, među njima 1.601 dijete, a više od 50.000 civila je bilo lakše ili teže ranjeno. Procjenjuje se da je oko 500.000 projektila ispaljeno na grad za vrijeme opsade, dok je zabilježeno da je dana 22. jula 1993. godine na grad ispaljeno rekordnih 3.777 projektila. Na grad je dnevno u prosjeku ispaljivano 329 granata.

(Erna H.)